Historia szkoły

21 VII 1810 roku burmistrz Kościana Stanisław Niklewicz przedłożył Radzie wniosek o utworzenie w Kościanie szkoły miejskiej wyższego stopnia. Niestety do realizacji tego pomysłu nie doszło. Przez długie lata administracja kaiserowska nie okazywała zainteresowania utworzeniem w Kościanie szkoły średniej. Dopiero w 1851 roku wobec przeciążenia Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, mógł Kościan ubiegać się o uzyskanie prawa do zorganizowania tzw. „wyższej szkoły”. Wreszcie 5 XI 1867 roku Kościan uzyskał zgodę na utworzenie szkoły realnej. Szkołę otwarto 27 IV 1868, w pierwszym roku istnienia zapisało się do niej 44 uczniów. W 1872 roku kościańska szkoła realna została zamknięta. W jej miejsce po kilkunastu latach, w 1896 założono prywatną Wyższą Szkołę dla Chłopców „Hchere Knabenschule”. Mieszkańcom miasta nie wystarczała jednak niepełna szkoła prywatna. 2 II 1903 roku Magistrat wystosował memoriał do pruskiego ministra oświaty, przedstawiając w sposób szczególny konieczność utworzenia w Kościanie pełnej, państwowej szkoły średniej. Niepowodzenia Magistratu w zabiegach o utworzenie szkoły państwowej przyspieszyły decyzję przyjęcia prywatnej Wyższej Szkoły dla Chłopców na etat miejski. Rada Miejska uchwałą z 14 II 1911 poparta autorytatywnym głosem Stanisława Nowakowskiego z dnia 1 IV tego roku, przyznała roczną subwencję w wysokości 6000 mk. Do programu nauczania wchodziły następujące przedmioty : j. niemiecki, j. łaciński, j. grecki, j. francuski, matematyka, fizyka, chemia, przyroda, kaligrafia, gimnastyka, prace ręczne i śpiew. W 1911 roku w skład grona pedagogicznego wchodzili Herman Spohn, Lorenz Mayer, Otto Reck, Oskar Pcshel, Edmund Janicki, Karl Richter, Paul Gramse i Feliks Kruge.

  W latach wojny światowej Wyższa Szkoła dla Chłopców nie przerwała swojej działalności. Do kwietnia 1919 roku nadzór sprawował Sanden – do chwili rezygnacji, a później aż do śmierci w grudniu 1919 roku M.Mundrack. Niezmordowany ks. Bednarkiewicz po odwołaniu przez Magistrat miasta Kościana dr Schutza z urzędu Kierownika Szkoły Chłopców, objął  kierownictwo szkoły, równocześnie przewodnicząc spółce wydawniczej w Poznaniu, specjalizującej się w wydawaniu polskich podręczników szkolnych. W połowie 1919 roku Magistrat inspirowany przez ks. Bednarkiewicza i członka Naczelnej Rady Ludowej, kupca zbożowego z Kościana, Marcina Donaja, przystąpił do decydującej batalii o upaństwowienie szkoły dla chłopców i nadanie jej uprawnień szkoły średniej. Docent Wydziału, ks.prob. Wierzbiński w rozmowie z ks. Bednarczykiem oświadczył, że propozycja Magistratu może być spełniona tylko pod warunkami, że: miasto wystawi w przeciągu 5 lat odpowiedni budynek szkolny z kompletnymi urządzeniami i zobowiąże się do płacenia na rzecz szkoły subwencji rocznej w wysokości 15 000 marek.

Miejsce usytuowania gmachu długo stanowiło kwestię sporną. W końcu zdecydowano, że budynek zostanie zbudowany na terenie dawnego cmentarza katolickiego przy Alejach Kościuszki. 29 XI 1923 roku odbyło się wspólne posiedzenie Komitetu, Magistratu, Rady Miejskiej i Wydziału Powiatowego, na którym postanowiono przystąpić do budowy. Magistrat i Wydział Powiatowy zobowiązały się do natychmiastowego wyasygnowania po 1 miliardzie marek i zakupienia za tę kwotę cegieł. Projekt gmachu wykonał architekt Jan Andrzejewski z Poznania, nadzorujący równocześnie całą inwestycję ocenianą na 1.350.000 zł. W 1924 r. Przystąpiono do zwózki materiału i przygotowania wykopów pod fundamenty. W następnych latach budowa przebiegała planowo, mimo wielu trudności spowodowanych brakiem funduszów oraz niesolidnością dostawców i wykonawców. Uroczyste przekazanie gmachu gimnazjum gronu nauczycielskiemu i młodzieży odbyło się 16 X 1928r. Okolicznościowe przemówienie wygłosili: starosta A. Narajewski, burmistrz S. Koszewski, wojewoda poznański J. Borkowski, kurator Okręgu Szkolnego Poznańskiego J. Namysł i dyrektor S. Chojecki. Uroczystość uświetnił chór gimnazjalny. W trakcie uroczystości dokonano też wmurowania aktu erekcyjnego, podpisanego uprzednio przez wszystkich obecnych.

Zdjęcie z 1928 roku ukazujące nowy gmach gimnazjum

W ciągu kilku następnych dni całe gimnazjum przeniosło się do nowego gmachu, stanowiącego słuszny powód do dumy dla władz i mieszkańców Kościana. Dwupiętrowy budynek o stylowej sylwetce stanowił prawdziwą ozdobę dla miasta.
W bocznym skrzydle mieściła się nowoczesna sala gimnastyczna, a w wysokich suterenach mieszkania dla dwóch woźnych, harcówka, szatnia, łazienki. Nad salą gimnastyczną znajdował się gabinet przyrodniczy, a na drugim piętrze gabinet fizyko-chemiczny. Część środkową pierwszego i drugiego piętra zajmowała aula. Na piętrze znajdowała się sala konferencyjna, gabinet dyrektora, kancelaria, biblioteka i sześć klas. Pierwsze piętro zajmowały 4 klasy, gabinet lekarski, gabinet historyczno geograficzny, dwie sale przeznaczone na gabinet przyrodniczy, świetlica, czytelnia dla nauczycieli. Na drugim piętrze znajdowały się cztery sale gabinetu fizyko-chemicznego, dwie sale dla gabinetu plastycznego i sześć klas. Część gmachu od strony północnej przeznaczono na mieszkanie dla dyrektora. Budynek posiadał centralne ogrzewanie, grzejniki wody, oświetlenie gazowe i elektryczne.
Pierwsza matura odbyła się 25 VI 1923r. Egzamin dojrzałości złożyło 11 kandydatów. Z tej okazji w szkole odbyła się uroczysta akademia, a w ratuszu obiad, w którym uczestniczyli pierwsi maturzyści wraz z profesorami, przedstawicielami władz i społeczeństwa.

Pierwsi maturzyści wraz z profesorami

 Wielkim autorytetem wśród uczniów cieszył się dyrektor Stanisław Chojecki – szlachetny   człowiek, patriota, doskonały pedagog i administrator. Szybko tez zdobył sobie szacunek i sympatię grona nauczycielskiego oraz synowskie przywiązanie wychowanków. Dzięki jego energii i poświeceniu rosła liczba uczniów i pomnażał się majątek szkoły.

Profil humanistyczny wpływał na uzasadnione eksponowanie języków: polskiego, łacińskiego, greckiego, francuskiego i niemieckiego oraz historii i geografii. Na egzamin dojrzałości składały się następujące przedmioty: j. polski, j. łaciński, j. grecki i matematyka. Wyposażenie gabinetów szkolnych – mimo pewnych braków – pozwalało na pełne realizowanie programu nauczania, np. gabinet przyrodniczy w 1928 roku wyposażony był w 168 pomocy naukowych do nauki zoologii, botaniki, anatomii zwierząt i człowieka, a gabinet fizyko-chemiczny w 244 przyrządy. Sprzęt ten pochodził w większości z zakupów, a częściowo z darowizn uczniów, rodziców i innych osób.
Działalność pozalekcyjna szkoły obejmowała szeroki zakres organizacji i kół zainteresowań. Najaktywniejsi działali w szkolnym kole naukowym Towarzystwa Tomasza Zana. Towarzystwo działało w dwóch sekcjach: historycznej i literackiej. Na co dwutygodniowych spotkaniach wygłaszano referaty o różnorodnej tematyce.
Nawiązując do bohaterskich tradycji harcerstwa kościańskiego, w lutym 1925 roku w gimnazjum powołano do życia drużynę harcerską im. Bolesława Chrobrego. W 1923 roku powstał Gimnazjalny Klub Sportowy „Hellada”.

Typ neoklasyczny gimnazjum kościańskiego utrzymał się do roku 1937, kiedy to został zmieniony w humanistyczny i matematyczno-fizyczny. Tym samym zmianiom uległ program egzaminów maturalnych. Zachowane odpisy świadectw maturalnych za lata 1931- 1939 pozwalają na ustalenie liczby absolwentów i miejsce ich urodzenia. Z danych tych wynika, że w drugim dziesięcioleciu istnienia szkoły znacznie zwiększyła się jej popularność wyrażająca się w ciągłym wzroście liczby uczniów z miasta i województwa poznańskiego.

1 września 1939 roku w Gimnazjum i Liceum im św. Stanisława Kostki w Kościanie nie zabrzmiał inauguracyjny dzwonek szkolny. Zawyły syreny – wybuchła wojna. Trzeba było prawie sześciu lat, by w ławach znów zasiadła polska młodzież. W służbie Ojczyźnie oddało swe życie 7 profesorów, 9 uczniów i 45 absolwentów. Dulce et decorum pro patria mori – słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę.
Gmach gimnazjum został przerobiony i dostosowany do wojennych potrzeb niemieckich. Służył Wehrmachtowi – pobierali w nim naukę przedmiotów teoretycznych wychowankowie podoficerskiej szkoły piechoty (Unteroffiziervoeschule). Mieściły się w nim także magazyny wojskowe. Aula udekorowana wielkim portretem Fuhrera była miejscem najważniejszych zebrań i uroczystości hitlerowskich. Obradowali w niej co roku członkowie NSDAP. Budynek stanowił też przez jakiś czas tymczasowe zaplecze kwaterunkowe dla niemieckich przesiedleńców. W 1943 roku zorganizowano w nim 4-klasową Heimoberschule – szkołę średnią typu humanistycznego dla niemieckiej młodzieży. W październiku 1944 roku znów przebudowano gmach, przekazując go na niemiecki szpital polowy nr 909 i 910.

Po wojnie, w 1947 roku – przed 25-leciem pierwszej matury – umieszczono w gmachu Gimnazjum drewnianą tablicę pamiątkową. Umieszczono na niej wszystkie znane wtedy nazwiska profesorów i uczniów szkoły poległych i zamordowanych w czasie II wojny światowej, włącznie z ofiarami Katynia i sowieckich miejsc kaźń. W 1948 roku tablica zniknęła, a jej inicjatorzy popadli w niełaskę. Odtworzono ją za staraniem prof. Klemensa Kruszewskiego, absolwentów Mariana Koszewskiego, Seweryna Olka i Stanisława Jasińskiego, w 1973 roku w 50-lecie pierwszej matury i wisi ona do dziś w holu na parterze gmachu.

Urządzenia i zbiory gimnazjalne zostały prawie w całości wywiezione przez okupanta, a z ocalałych resztek niewiele nadawało się do użytku. Remontu i adaptacji wymagały także same pomieszczenia, hitlerowcy przebudowali bowiem budynek na szpital. Dla przezwyciężenia wszystkich trudności na początku marca 1945 roku powołano Komitet, który przystąpił do prac wstępnych nad uruchomieniem gimnazjum. Pierwsza po wojnie uroczysta inauguracja roku szkolnego w Gimnazjum i Liceum Kościańskiego odbyła się w środę 4 kwietnia 1945 roku, naukę podjęło około 370 uczennic i uczniów. W 1948 roku Gimnazjum i Liceum w Kościanie zostało przekształcone na Państwową 11-letnią Szkołę Ogólnokształcącą. Szkoła dzieliła się na 7 klas stopnia podstawowego i 4 klas stopnia licealnego. Jednak połączenie stopnia podstawowego i licealnego nie zdało praktycznego egzaminu, gdyż zbyt mały odsetek absolwentów klas VII kontynuował naukę w stopniu licealnym (np. w 1953 roku na 41 absolwentów stopnia podstawowego tylko 12 kontynuowało naukę w stopniu licealnym). Od roku 1957/58 zaczął się nowy etap w dziejach szkoły jako 4-letniego Liceum Ogólnokształcącego. Liceum w okresie powojennym nie miało swojego patrona. Sprawę rozstrzygnięto w 1966 roku, gdy po gorących dyskusjach ustalono nową nazwę szkoły. 30 listopada 1966 roku miała miejsce uroczystość nadania Liceum Ogólnokształcącemu w Kościanie imienia Oskara Kolberga. Później 26 X 1972 roku, liceum otrzymało sztandar ufundowany przez Komitet Rodzicielski, zakłady pracy i społeczeństwo Ziemi Kościańskiej.

W roku szkolnym 1969/70 SKS „Hellada: wystąpiło z apelem budowy szkolnego boiska sportowego przez uczniów liceum czynem społecznym. Członkowie koła dali wymowny wyraz swojemu zaangażowaniu i wyrobieniu społecznemu przepracowywując przy budowie boiska 274 godziny robocze. Pod względem strukturalnym liceum jako samodzielna placówka oświatowa funkcjonuje jedynie od 1 IX 1979 roku. W tym dniu zarządzeniem Nr 2/79 Kuratorium Oświaty i Wychowania w Lesznie zostaje powołany Zespół Szkół Ogólnokształcących, w skład których weszły Szkoła Podstawowa Nr3 i Liceum Ogólmokształcące. Niemniej po 13 latach w dniu 1 IX 1993 roku szkoła powraca do dawnej struktury – następuje rozdział dwóch szkół Liceum i Szkoły Podstawowej, które dalej funkcjonują w tym samym budynku aż do roku 1996.